“Kendilerini resmi dindarlıkla değil, evrensel İslami tasavvurlarla tanımlayan Müslümanların, özellikle içerisinde bulunduğumuz dönemde kapsamlı bir öz eleştiri süreci başlatmaları, bu süreçten ahlaki ve siyasi dersler çıkarmaları gerekir. Öz eleştiri süreci, geçmişin zaferlerini ve yenilgilerini yeniden yorumlayarak, geleceğe giden yolları açmak durumundadır. Kuşkusuz eleştiriyle düzen değişmeyecek ancak öz eleştiri yoluyla teoride bir bütünlük olan İslam’ın, pratikte/gerçekte, neden paramparça ve işlevsiz hale geldiğini çözümlemek mümkün olabilir. Öz eleştiri süreci derin sorular sormayı gerektirir.”
(Atasoy Müftüoğlu, Hiçliğin Kıyısında, Mahya yayınları, s.180)
Siyasal alanda en çok istismar edilen kavramlardan biri kader kavramıdır. Bu kavram, tarihsel süreçte dindarların siyasal algısını derinden etkilemiş hala da etkilemeye devam etmektedir. Yapılan semantik müdahale ile kavram özünden uzaklaştırılmış ve yeniden tanımlanmış, siyasal iktidarların eylemlerini meşrulaştıran bir araca dönüştürülmüştür.
Dindarlar, kendi yaptıklarının karşılığını üstlenmeksizin, olayları salt kaderin hükmünü icra etmesi üzerinden yorumlayamazlar. Kader, olayların oluşumundaki ölçü demektir. Allah’ın neyin nelere yol açacağı konusunda koyduğu Sünnetullaha kader diyoruz. Yoksa yaptığımız yolsuzluğu, adaletsizliği, liyakatsizliği, hukuksuzluğu ve her tür olumsuzluğu kader üzerinden yorumlayamayız. Kaderin ölçüsü şudur: “Bir toplum kendisini değiştirmedikçe Allah da onlar hakkındaki hükmünü değiştirmez. “(Rad 11)Kader, bir siyasal iktidarın hatalarını meşrulaştıracak bir söylemin inşasında kullanılamaz. Çünkü insan, elinde hiçbir özgürlük olmayan, geçmişte yazılanı oynamak zorunda olan bir varlık değildir.
Dindarlar, sosyal hayatta, yaptıkları veya yapamadıklarının karşılığını görüyorlar. Kader, onlara ne yaparlarsa hangi sonuçla karşılaşacağını haber veren ölçüdür. Yoksa insan eylemi yapmadan sonuç önceden belli değildir. Çünkü sonuç eylemin sonrasında ortaya çıkan, eylemin belirlediği bir olgudur. Yoksa sonuç yazılmış bir ona göre eylem yapıyor değiliz. Sınavın sonucu önceden belli ise sınav işlevsiz demektir. Özellikle siyasette kader kavramı semantik bir müdahale ile özünden uzaklaştırılmış ve siyasilerin hatalarından kendilerinin değil, kaderin sorumlu olduğu gibi bir anlam dünyası yaratılmıştır. Bu durumun doğal sonucu olarak iktidar sahipleri suçu kendileri üzerinden değil, kaderi yazan üzerinden değerlendirmiş, her türlü sorumluluktan kaçmış ve sucu kadere havale etmişlerdir.
Sürekli ötekini suçlayarak inşa edilen bir siyasal söylemin bir aşamadan sonra fazla etkili olmayacağı açıktır. Kuşkusuz ötekinin tarih boyunca yaptıklarından duyulan öfke ve endişe önemli bir veridir. Ancak ötekinin ne yaptığından çok bizim ne yaptığımız çok daha belirleyicidir. Tam bu noktada kapsamlı bir iç eleştiri bir tevbe faaliyetine girişmemiz gerekiyor. Başkalarının işledikleri suçlar ve günahlar bizi aziz yapmaya yetmez. Belirleyici olan bizim yaptıklarımız ve yapamadıklarımızdır.
Dindarlar siyasal iktidarı ele geçirmeye, iktidarlarını sürdürmeye ve onu kaybetmemeye o kadar odaklandılar ki, toplumun ihtiyaçları ile ilgilenmemeye başladılar. Uluslararası sistem ve devletin önceliklerine o kadar odaklandılar ki, kendilerini destekleyen kitlenin ihtiyaçlarına yabancılaştılar. Siyasal iktidar ile yıllardır onları destekleyen kesim arasındaki güven giderek zedeleniyor ve daha üst perdeden eleştiriye devam ediyorlar. Bu kesimi üzmemek gerekiyor. Gelinen noktada bu basit gerçekliği analiz edecek bir siyasal aklın yokluğu gerçekten çok ilginç.
Dindarlar geldikleri bu noktada derin bir hesaplaşmadan geçmeleri gerekiyor. Derin sorular sormak için cesur adımlar atmak gerekiyor. Müslüman aydınlara düşen tarihi sorumluluk da budur. Çünkü Müslüman aydın, kendi çağında Peygamberin misyonunu üstlenen insandır. Bir anlamda alimler Peygamberlerin mirasçılarıdır.
Dindarlar bir an önce derin bir özeleştiri faaliyetine girişmelidir. Her sorunu kendi dışımıza transfer ederek, sürekli başkalarını suçlayarak çözemeyiz. Allah’ın adil olduğunu ve hiç kimseye haksızlık etmeyeceğini bilmeliyiz. Hayatın özneleri bizleriz ve karşılaştığımız her sonuç kendi eylemlerimizin ve tercihlerimizin sonucudur. Başkalarını eleştirmek yerine kendi eksikliklerimize odaklanmak ve çözümü oradan başlatmak zorundayız.
Dindarların bir an önce, istişare, şura, biat gibi kavramları bir kenara atarak İslam’ın yönetim modelini saltanat rejimiyle eşitleyen ve her tür zulme kader üzerinden meşruiyet kazandıran zihinsel pranga ile hesaplaşmaları ve onun yarattığı teslimiyetçi tavırdan kurtulmaları gerekir. Bu yapılmadıkça siyasal iktidarı eylemlerinden sorumlu tutan bir siyasal seviyeye erişemeyiz.
Kaynak: farklı bakış