Gazze halkı baştan olmak üzere dünyada birçok insanın aç-susuz yaşamak zorunda kaldığı bir zamanda Türkiye'de yaşanan israfın boyutları dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu, Türkiye’de gıda israfını durdurmak için kapsamlı bir çalışma başlattı. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) tarafından hazırlanan 2025 Yılı İsraf Raporu, dünya genelinde üretilen gıdaların 3’te 1’inin kaybolduğunu veya israf edildiğini ortaya koyuyor. Bu durum, her yıl küresel ekonomiye yaklaşık 1 trilyon dolar zarar veriyor.
Dünya açlıkla israfı aynı anda yaşıyor
Rapora göre, dünyada 783 milyon kişi açlık çekerken her 11 kişiden biri yatağa aç giriyor. Günde 25 binden fazla çocuk yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybediyor. Buna karşın 1 milyardan fazla kişi obez, 3 milyar kişi fazla kilolu. 2035’e kadar dünya nüfusunun yarısından fazlasının aşırı kilolu olacağı tahmin ediliyor.
Türkiye’de kişi başına 102 kilogram yiyecek çöpe gidiyor
TİSVA verilerine göre, Türkiye’de her yıl 23 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Bu, kişi başına yılda 102 kilogram israf anlamına geliyor. Üretilen meyve ve sebzelerin yaklaşık %35’i sofraya ulaşamadan kayboluyor veya atılıyor. İsraf en çok evlerde, hizmet sektöründe, perakende ve dağıtım süreçlerinde görülüyor.
Serpme kahvaltı eleştirisi
Hizmet sektöründeki israfın önemli bir kısmı, restoran ve otellerdeki “serpme kahvaltı” uygulamalarından kaynaklanıyor. Birçok işletmede masaya getirilen ancak tüketilmeyen peynir, zeytin, reçel gibi ürünler, hijyen gerekçesiyle tekrar kullanılamadan çöpe gidiyor.
Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl, açık büfelerin israf noktasındaki rolüne dikkati çekerek, serpme kahvaltı konusunda da Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu olarak çalıştıklarını söyledi.
Ekmek israfı çarpıcı boyutta
Türkiye’de her gün 12 milyon ekmek çöpe atılıyor. Bu sayı yılda 4 milyar 380 milyon ekmeğe ulaşıyor. İsrafın sadece yüzde 5 azaltılması, on milyarlarca lira tasarruf ve 900 bin ailenin yıllık geçim giderinin karşılanması anlamına geliyor.
Çözüm önerileri
Raporda, israfı önlemek için şu adımlar öneriliyor:
>İhtiyaçtan fazla gıda alınmaması
>Gıdaların doğru şekilde saklanması
>Uzun süreli saklamada derin dondurucu ve poşet kullanımı
>Ekmeğin dilimlenerek tüketilmesi
>Kuruyan ekmeğin değerlendirilmesi
>Serpme kahvaltı yerine talebe göre porsiyon servis yapılması
“Gıda, milli güvenlik meselesi”
Bingöl konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Türkiye’de belki de toplumun yüzde 100 mutabık kaldığı tek konu israf. Türkiye’de israf var mı, var. Bunu çözmeliyiz. Yıllardır herkes çalışmış, raporlar hazırlanmış ama harekete geçilmemiş. Şimdi biz gıda bankacılığı, israfın önlenmesi, kanun düzenlemeleri gibi konularda çalışıyoruz. Milli bir uyanış gerekiyor. Gıda artık milli bir güvenlik meselesi.”
