Turgut Akça ismine onun Çıra Edebiyat etiketiyle gezi-deneme türünde değerlendirilerek çıkan "Şehir Yürüyüşleri," kitabında rastladım. Bu durumun değerlendirilmesi başka bir bahara kalsın. Kitabını önemli bulduğumu, bundan dolayı bu yazıyı yazdığımı bildiriyorum sahadan. Ancak yazarın ve yayıncının affına sığınarak bu yazıyı bir miktar tasavvufi pastellikle üretme sevdasına kapıldığımı da ifade edeyim. Bilirsiniz her yazının bir ruh hali oluyor. Bu yazıyı o sadedde görmeliyiz.
Yazar bu kitapta İstanbul'u gezerek ürettiği notlarını bir araya getirir. Ancak bir şehrin coğrafyasını anlatma derdine düşmez. O coğrafyanın derinliklerine sinmiş anıları, ruhları ve hikâyeleri anlatan bir hatıra defteri oluşturur. Bunu seyr-i süluk aşamaları gibi görmeye meyilliyim an itibariyle. Çünkü yazarın her yürüyüşü, adeta zihinde yeni bir kapı aralar; her durak, geçmişten bugüne bir köprü kurar. Bu defterin sayfalarında, İstanbul'un kayıp ruhu, yazarın gözünden ve kaleminden yeniden hayat bulur.
Bir sabah, uyandığında şehrin ruhunu arayan yazar, kelimelerin ve tarihin izini sürer. Onun için şehir, yalnızca bir yer değil, aynı zamanda yaşayan, fısıldayan bir varlıktır.
"Şehir insanın içinde yaşadığı devasa, duvarsız, binasız bir okuldur."
Bu büyük okulun dersleri, mermer sütunlarda, mezar taşlarında, hatta eski bir kitabın kokusunda gizlidir. Yazar, bu derslere kulak verirken, geçmişin ve bugünün insanlarını bir arada görür.
"Bir arada yaşıyormuşuz ölülerimizle eskiden, şimdi olabildiğince uzaklara götürüyoruz canlarımızı, sevgililerimizi. Ölülerimizle dirilemiyoruz, dirilerimizle nasıl dirilelim."
Bu içsel yolculukta, yazarın pusulası sadece kalbinin sesidir. Yürüdüğü sokaklar, onun için birer terapi, bir sükûnet arayışıdır. Bir yandan modern şehrin getirdiği kargaşadan uzaklaşmaya çalışırken, bir yandan da kaybolan değerlere ağıt yakar.
"Yeniyetme şehirler, ilçeler betona teslim, ürkütücü. Buralardaki̇ antika dükkânları oldukça zengin. Tarihe, yaşanmışlıklara, geçmişe dokunabilirsiniz incitmeden."
Yazarın yürüyüşleri, sadece semtleri değil, aynı zamanda ruhun farklı hallerini de keşfetme arzusudur. Eminönü'nün telaşı, Beyazıt Camii'nin huzuru ve Boğaz'ın sularının yansıması, her durakta farklı bir duygu uyandırır. Daha evvel başkasında da aynı duyguların uyandığından hareketle Yahya Kemal'den alıntı yapar:
"Artık demir almak günü gelmişse zamandan
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol."
Bu alıntılar, Turgut Akça'nın sadece gözlemci değil, aynı zamanda şehirle bütünleşen bir filozof olduğunu gösterir. Her sokağın, her köprünün, her esnafın bir hikâyesi vardır ve yazar, bu hikâyeleri dinleyerek kendi içsel yolculuğunu tamamlar. O, şehri sadece görmez, hisseder.
"Gezmeyi, görmeyi, okumayı, dokunmayı, koklamayı dinlemeyi, düşünmeyi fuzuli görmüyorsanız buyurun başlıyoruz."
"Şehir Yürüyüşleri" okuruyla sohbet eden samimi ve akıcı bir dile sahip. Turgut Akça, okurunu doğrudan muhatap alarak, yaşadığı şehrin hikâyesini ve kendi hafızasını paylaşır. "Benim gibi, ıvır zıvır küçük alet edevatı seviyorsanız" ya da "buyurun başlıyoruz" gibi ifadelerle, metne sıcak ve davetkâr bir ton katar.
Kitap, sadece mekânları değil, o mekânların ruhunu ve tarihini de anlatır. Yer yer şiirsel bir dil kullanır. Yazar, soğuk bir çay ocağında otururken camdan dışarıyı izleyerek şehirle içsel bir bağ kurar, mekânın "dili" olduğunu söyler. Bu, onun İstanbul'u cansız binalar ve sokaklar toplamı olmaktan çıkardığının fotoğrafıdır. O şehri yaşayan, nefes alan ve hikâyeler fısıldayan bir varlık olarak gördüğünü gösterir.
Yazarın çağrısına kayıtsız kalmayın. Bu davet, sokaklara değil, kalbinizin derinliklerine yöneliktir. O halde buyurun… İyi bir şehir kitabı okuyun.
Şehir Yürüyüşleri
Turgut Akça
Çıra Yayınları
2025, İstanbul
136 sayfa
Kaynak: Kitap Haber
