Küresel çapta mayın ve patlamamış mühimmat kaynaklı ölüm ve yaralanmalar rekor seviyeye ulaştı. Ukrayna savaşı ve mültecilerin Suriye'ye geri dönüşü, bu artışın temel nedenleri arasında gösteriliyor.
2024 yılında mayın ve patlamamış mühimmat kaynaklı can kayıpları son dört yılın en yüksek seviyesine çıktı. Bu artışta Suriye ve Myanmar'daki çatışmaların yanı sıra, Ukrayna'nın işgali sonrası bazı Avrupa ülkelerinin mayın kullanımını yasaklayan uluslararası anlaşmadan çekilme kararları da etkili oldu.
Uluslararası Mayın Yasaklama Kampanyası (ICBL), yıllık Mayın İzleme Raporu'nu (Landmine Monitor) yayımladı.
Rapora göre Ukrayna, Myanmar ve diğer çatışma bölgelerinde yeni mayın kullanımları tespit edildi. Ayrıca mayın temizleme fonlarında yapılan kesintiler de kurban sayısının artmasına neden oldu.
"Benzeri görülmemiş zorluklar" uyarısında bulunan rapordaki verilere göre, geçtiğimiz yıl 52 ülkede yaklaşık 6 bin 300 mayın patlaması vakası kaydedildi.
Bu olaylarda bin 945 kişi hayatını kaybederken, 4 bin 325 kişi de yaralandı. Bu rakamlar, 2020 yılından bu yana kaydedilen en yüksek yıllık veri olarak kayıtlara geçti.
Raporda dikkat çeken en çarpıcı veri ise kurbanların yaklaşık yüzde 90'ının sivillerden oluşması; bunların yarısını ise kadın ve çocukların teşkil etmesi oldu.
Suriye'ye dönenler büyük risk altında
Artışın ana merkezleri, uluslararası sözleşmeye taraf olmayan Suriye ve Myanmar oldu.
Raporda, Beşar Esad rejiminin düşmesinin ardından mültecilerin Suriye'ye geri dönmeye başladığına dikkat çekildi. Ancak geri dönen bu kitleler, patlamamış mühimmatlar nedeniyle büyük bir tehlikeyle karşı karşıya kalıyor.
Suriye'de sadece bir yıl içinde bin 15 mayın vakası yaşandı. Rapora göre, Esad rejiminin sona ermesiyle halkın terk edilmiş bölgelere geri dönmesi, ölü ve yaralı sayısındaki artışı tetikledi.
Myanmar'da ise ordu ve silahlı grupların yoğun mayın kullanımı devam ediyor. Myanmar, 2 binden fazla vaka ile listenin ilk sırasında yer alıyor.
Rusya tehdidi ve anlaşmadan çekilenler
1999 yılında yürürlüğe giren ve 166 ülkenin taraf olduğu Mayın Yasaklama Sözleşmesi (Ottawa Antlaşması), dünya nüfusunun yüzde 85'i için kısmi bir koruma sağlıyordu. Sözleşme; mayınların kullanımını, stoklanmasını, üretimini ve transferini yasaklıyor; taraf devletlere temizlik ve mağdurlara yardım yükümlülüğü getiriyor.
Ancak Rusya'nın askeri tehditleri gerekçesiyle bazı Avrupa ülkeleri anlaşmadan çekilme sürecine girdi.
Estonya, Finlandiya, Letonya, Litvanya ve Polonya bu gerekçeyle anlaşmadan ayrılma sürecinde olan ülkeler arasında. Raporda bu durumun sözleşmeyi "tehlikeli bir şekilde zayıflatabileceği" uyarısı yapıldı.
Ukrayna da 29 Haziran'da sözleşmeden çekildiğini duyurdu. Askeri uzmanlar, bu adımın Rusya'nın ilerleyişini yavaşlatabileceğini belirtiyor. Kiev yönetimi, 3 yıldır devam eden Moskova'nın işgalini durdurmakta zorlanıyor.
Fon kesintileri sivilleri vuruyor
Raporda, Rusya ve Myanmar'ın sözleşmeye taraf olmadıkları ve yoğun şekilde mayın kullandıkları vurgulandı.
Öte yandan ABD ve diğer bağışçı ülkelerin fonları kesmesi, mağdurlara yönelik desteğin azalmasına ve mayın temizleme programlarının sona ermesine yol açtı.
ICBL raporu, küresel bağışçıların desteğinin azalmasıyla birlikte bunun bedelini sivillerin ödediğini ortaya koydu.
Kaynak: rudaw.net
