Ortadoğu çok hareketli ve dengeler yeniden oluşurken kartlar da karılıyor.
Kimi taraflar durdukları yeri belirlemeye çalışırken bazıları da konumlarını tahkim etme peşinde.
Bölgesel aktörler, etki alanlarını artırmak için ezber bozucu adımlar atıyor.
Türkiye, İran ve Suudi Arabistan İslam dünyasının liderliği rolünü icra etmeye çalışırken İsrail bu karışıklıktan istifade bölgede “kingmaker” olduğunu ispatlamaya ve kabul ettirmeye çalışıyor.
İsrail’in artan etkisiyle oluşan yeni dengelerde en fazla gündem olan ve alan kaybeden ülke hiç şüphesiz İran.
Lübnan, Suriye, Irak ve Yemen’de Şii Hilalinin yerinde kavak yelleri esiyor artık.
Lübnan’ı önemli ölçüde kaybettiğini, Suriye’nin tamamen elden gittiğini, Yemen’de işlerin tersine döndüğünü ve Irak’ta fırtına öncesi sessizliği yaşandığını önceki analizlerimizde de vurgulamıştık.
Hâlihazırda Yemen’den çok Irak gündemde ve İran Irak’a yükleniyor.
Irak’ın İran kontrolünden çıkmaması için Erbil’in kontrol edilebilir ve yönetilebilir olması gerekiyor.
Zayıf bir Bağdat ve kontrolden çıkmış bir Erbil İran’ın tercih edeceği bir seçenek değil.
O nedenle ateşkes devam ediyorken İran Irak’ı sağlamaya almaya çalışıyor.
Irak Kürdistan Bölgesi’nin (IKB) Erbil, Süleymaniye ve Duhok’taki petrol sahalarına yönelik aralıksız saldırılar buradaki petrol şirketlerini Bağdat’a sığınmaya ve oradan koruma talep etmeye zorlamayı hedefliyor.
O nedenle bu saldırılar Bağdat’ın bilgisi, rızası ve koordinasyonuyla Haşdi Şabi içindeki Hizbullah, Nuceba ve Asaib Ehli Hak gibi gruplar tarafından yapılıyor.
Kürdistan Bölgesi’nin petrol üretimini felç eden drone ve roket saldırılarının Bağdat’tan onaysız olduğunu düşünmek bölge gerçekleriyle uyuşmamaktadır.
Nitekim 5 Temmuz’da IKB İçişleri Bakanlığı ile Irak Başbakanlığı arasında yaşanan polemik de Bağdat’ın nerede durduğunu çok açık bir şekilde göstermektedir.
IKB İçişleri Bakanlığı, drone ve roket saldırılarının Haşdi Şabi grupları tarafından yapıldığını ve Irak hükümetinin bunları kontrol altına alarak saldırıları engellemesi gerektiğini açıkladı.
Bağdat bu açıklamaya anında cevap verdi ve Sudani'nin Askeri Sözcüsü Sabah en-Numan, “saldırıları Haşdi Şabi tarafından yapıldığı şeklindeki açıklamayı reddettiklerini ve bunu kınadıklarını” bildirdi.
Haşdi Şabi’nin Irak’ın “resmi bir kurumu” olarak vasıflandıran Sudani’nin Sözcüsü, şunu da ekledi:
Bu ithamlar hiçbir bahaneyle kabul edilemez. Hiçbir belge olmadan ortaya atılmıştır. Belgesi varsa resmi makamlara sunulsun.
Bunun üzerine IKB İçişleri Bakanlığı da şu açıklamayı yaptı:
Kürdistan’a yönelik saldırılarda gerçeklerin ortaya çıkarılması ve saldırıların tekrarlanmasının önlenmesi ile sorumluların cezalandırılması yerine örtbas etme ve sorumluluktan kaçma yolunu tercih ediyorlar. Kürdistan Bölgesine geçmişte de onlarca saldırı yapıldı ve kaynağı da belliydi. Erbil ile Bağdat arasında ortak inceleme komisyonları da kuruldu fakat araştırma sonuçları yayınlanması ve sorumlular cezalandırılmadı. İki taraf arasında en üst düzeyde koordinasyon vardı ve belgeler de çok açık bir şekilde ellerinin altındaydı.
Erbil ile Bağdat arasındaki bu polemik, Irak hükümetinin nerede durduğu, IKB’nin konuya nasıl baktığı ve kimi nerede konumlandırdığıyla ilgili de fikir vermektedir.
Bağdat’ın Haşdi Şabi’yi sahiplenişi ve saldırıları kınamayışı da saldırıların arkasındaki niyeti de açığa çıkarıyor.
Meselenin daha iyi anlaşılması için vurulan yerlere bir göz atalım.
İran’a bağlı Şii milislerin hedefinde Irak Kürdistan Bölgesi’nin can damarını oluşturan şu noktalar vardı:
- Erbil Havalimanı, Erbil Hurmala Petrol Sahaları
- Süleymaniye Kormor Doğal Gaz Sahası
- Duhok Sersing ve Eyn Sifni Petrol Sahaları
- Zaho Pişhabur ve Tavke Petrol Sahaları
Buralara 15 Haziran’dan bu yana 35’ten fazla kamikaze drone saldırısı yapıldı.
Saldırıların ekseriyeti de hedefe isabet etti ve amaç hasıl oldu.
Erbil’deki Hurmala Petrol Sahası, İran’ın 5 Mart 2022’de evini balistik füzelerle vurduğu Şeyh Baz Berzenci’nin sahibi olduğu Kar Groub tarafından işletiliyor.
Buraya yapılan drone saldırısından sonra üretim durdu.
Duhok ve Zaho’daki Sersing, Eyn Sifni, Tavke ve Pişhabur petrol sahaları da Amerikan HKN Energy, Norveçli enerki şirketi DNO ve İngiliz GKP tarafından işletiliyor. Süleymaniye’nin Kormor Doğalgaz Sahası da BAE şirketi DANA-Gaz’ın üretim yaptığı bir yer.
Saldırıların ardından üretimin yüzde 70’ine yakını durduruldu ve geriye kalan yüzde 30’un da durması için saldırılar duraksız sürüyor.
Saldırılarla eş zamanlı olarak Erbil ile Bağdat maaşlar ve petrolün kontrolü konusunu sonuca götürmeye çalışıyor.
Yapılan açıklamalarda tarafların anlaşmaya yakın olduğu aktarılıyor. Mesele de tam olarak burada düğümleniyor.
Bağdat, masada Erbil’in direncini kırmak ve şartlarına razı etmek için sahada saldırıları yoğunlaştırıyor.
ABD’nin de bir şekilde tarafsız durduğu ve kısmen rıza gösterdiği bu gelişmelerin ardından Bağdat’ın istikrarlı bir yapıya kavuşması amaçlanıyor.
Fakat Washington geçmişte olduğu gibi şimdi de hesap hatası yapıyor ve eğer İran ile danışıklı olarak yürütmüyorsa Tahran’ın çıkarlarına hizmet edecek politikalar benimsiyor.
Doğrusu ABD’nin niyeti konusunda emin olmak mümkün değildir.
Geçmiş tecrübeler bize ABD’nin Irak’ta attığı tüm adımların Tahran’ın işine yaradığını ve ona hizmet ettiğini göstermiştir.
O nedenle bugün ABD tarafından yürütülen politikaların da İran’a hizmet etmeyeceğinin garantisi yok.
Tersine olduğu yönünde ise çok gösterge ve sonuç var.
Özetle, drone saldırıları başıboş bir grubun anlık çıkışı değildir.
Bizzat Tahran/Bağdat tarafından organize edilmiş planlı bir saldırıdır.
Hedef alınan yerlere ve sonuçlarına baktığımızda resim çok daha net görülecektir.
Kaynak: Independent Türkçe
