Almanya’nın Hamburg kentinde görülen bir davada mahkeme, Karl Marks okuma grubuna ilişkin kararın gerekçesinde, Marks’ın öğretilerinin “özgür demokratik temel düzene” aykırı olabileceğini ifade etti.
8 Nisan’da, “Marksist Siyaset ve Kültür Forumu” (Masch), Hamburg İdare Mahkemesi’nde Anayasayı Koruma Dairesi’ne (LfV) karşı açtığı davayı kazandı. Mahkeme, Hamburg merkezli derneğin artık “sol aşırıcı” olarak sınıflandırılamayacağına hükmetti. Masch, 2021 raporuna “aşırıcı” olarak dahil edilmesine ve aynı yıl kâr amacı gütmeyen statüsünün iptaline karşı açtığı davada haklı bulundu.
‘Aktif militan tutum’ eksikliği kurtardı ama…
Ancak taz gazetesinin haberine göre, bu hukuki zafer boomerang gibi geri tepebilir ve Almanya’daki tüm Marks okuma grupları için bir tehdit oluşturabilir.
Bunun nedeni, Hamburg mahkemesinin 10 Temmuz’da yazılı gerekçesinde yer alan ifadeler. Mahkemeler genellikle kararlarını haftalar sonra yazılı olarak ayrıntılı biçimde açıklar; ancak bu kararın içeriği şaşırtıcı bulundu.
Mahkeme, Masch lehine verdiği kararı, derneğin Anayasayı Koruma raporuna dahil edilmesini “hukuka aykırı” bularak onadı. Ancak bunu, üyelerinin anayasaya zarar verecek “aktif militan bir tutum” içinde olmadıkları gerekçesiyle yaptı.
Mahkeme: Marks, ‘özgür demokratik temel düzen’ ile bağdaşmaz
1981’den bu yana faaliyet gösteren Masch, Hamburg’da en çok, Marks’ın Kapital’inin birinci cildi üzerine düzenlenen yıllık okuma gruplarıyla tanınıyor. Ayrıca kitap yayımlıyor ve sık sık Hamburg Üniversitesi’nde tartışma etkinlikleri düzenliyor.
Dernek, kendini işçi eğitim dernekleri ve Marksist işçi okulları geleneğinde görüyor ve kendi anlatımına göre Marksist teoriye “dogmatik olmayan ve eleştirel bir yaklaşım” benimsiyor.
Anayasayı Koruma Dairesi, Masch’ı şüpheli bulmuş; gerekçe olarak derneğin Almanya Komünist Partisi (DKP) tarafından kurulmuş olabileceği ve hâlâ yakın bağlarının sürdüğü iddiasını öne sürmüştü. Mahkeme ise bu iddiayı reddetti ve 26 Masch üyesinden yalnızca birinin hâlen DKP üyesi olduğunu belirtti.
Ancak yazılı gerekçe çok daha ileri gitti: Mahkeme, Marksist teoriyle ilgilenmenin Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası ile temelde bağdaşır olup olmadığını tartıştı.
Mahkeme, “Karl Marks’ın teorilerine odaklanan davacı faaliyetlerinin, özgür demokratik temel düzen ile temelde bağdaşmadığını” belirtti. Derneğin isminden (“Marksist Akşam Okulu”) de anlaşıldığı üzere, Marks’ın eserlerinin ve öğretilerinin Masch’ın faaliyetlerinin merkezinde olduğu vurgulandı.
Sorun, mahkemeye göre şuydu: “Marks’ın ortaya koyduğu toplumsal teori, temel noktalarda özgür demokratik temel düzenin ilkeleriyle bağdaşmayan unsurlar içerebilir.” Bu noktaya mahkeme, Nisan ayındaki sözlü kararında değinmemişti.
Tüm Marks okuma grupları tehlikede
Masch’ı mahkemede temsil eden avukat Ridvan Ciftci, mahkemenin bu ifadelerini “sorumsuzca” buluyor. Ona göre bu karar, Marks okumalarının ağırlıkta olduğu faaliyetlerin temelde anayasaya aykırı olduğu anlamına geliyor. Masch özelinde sorun olmamasının nedeni yalnızca “yeterince önemsiz” olması ve “aktif militan” sayılmaması.
Ciftci, bunun Almanya’daki tüm Marks okuma grupları için tehdit oluşturduğunu vurguluyor: “Ağırlıklı olarak Marks’a atıfta bulunan herhangi bir dernek, dolayısıyla, gözetim altına alınabilir.”
Bu bakımdan, Masch’ın anayasaya aykırı ilan edilmekten kurtulduğu bu karar, aslında hukuki açıdan bir geri adım olabilir.
