Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği hava saldırılarının ardından acil olarak toplandı. Toplantıda İran, İsrail ve ABD’nin temsilcileri birbirini suçladı. Görüşmelerde taraflar arasındaki keskin görüş ayrılıkları net biçimde ortaya çıktı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD'nin İran'a yönelik hava saldırılarının ardından toplanan BM Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) konuştu.
"ABD'nin İran nükleer tesislerini bombalaması, zaten sarsılmış bir bölgede tehlikeli bir dönüm noktasını işaret ediyor." ifadesini kullanan Guterres, bölge halkının bir başka yıkım döngüsüne daha "dayanamayacağı" uyarısında bulundu.
Guterres, "Derhal ve kararlı bir şekilde, çatışmaları durdurmak ve İran nükleer programı hakkında ciddi, sürdürülebilir müzakerelere geri dönmek için harekete geçmeliyiz." dedi.
İsrail ile İran arasında yaşanan krizin başından beri, Orta Doğu'da gerginliğin artmasına sebep olan girişimleri "defalarca kınadığını" belirten BM Genel Sekreteri, hala taraflar arasında misillemelerin devam etmesinden şikâyet etti.
Guterres, bölgedeki tehlikeli gidişi sonlandırmak için diplomasiyi işaret ederek, sivillerin korunması ve güvenli deniz trafiğinin garanti altına alınması gereğine değindi.
"Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması, uluslararası barış ve güvenliğin temel taşıdır." sözlerine yer veren Guterres, İran'ın buna "tam olarak saygı göstermesi" gerektiğini kaydetti.
ABD Daimi Temsilcisi Dorothy Shea, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin "uluslararası barışa doğrudan tehdit" oluşturduğunu savunarak, saldırıların meşru müdafaa ve İsrail ile dayanışma kapsamında yapıldığını belirtti. Shea, "İran’ın vatandaşlarımıza veya üslerimize yapacağı herhangi bir saldırı yıkıcı bir yanıtla karşılanacaktır" dedi. Shea konuşmasında ayrıca "İran’ın tesislerini hedef almak, ülkenin nükleer kapasitesini baltalamayı amaçlıyordu." sözlerine yer verdi.
İran: Netanyahu ABD’yi savaşa sürüklüyor
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Amir Saeid İravani, "Netanyahu, bir kez daha ABD’yi yüksek maliyetli bir savaşa sürüklemeyi başardı" diyerek Washington’u eleştirdi. İran, nükleer tesislere yapılan saldırıların ardından BM Şartı uyarınca meşru müdafaa hakkını kullanacağını ilan etti.
IAEA’dan net uyarı: Denetim yapılamıyor, stok kritik seviyede
IAEA Genel Direktörü Rafael Grossi, For dow tesisinde derin hasar oluştuğunu, İsfahan’da uranyum dönüşüm binalarının hedef alındığını, Natanz’da ise zenginleştirilmiş malzeme depolanan tünel girişlerinin vurulduğunu açıkladı. İran’da halen %60 oranında zenginleştirilmiş yaklaşık 400 kg uranyum stoku bulunduğu ve bu stokun denetimsiz olduğu vurgulandı. Grossi, "Üç İran nükleer tesisine düzenlenen saldırıların ardından radyasyon seviyelerinde artış olmadı. Şu anda tesisteki yeraltı hasarını değerlendirecek konumda olan kimse yok." dedi.
Rusya: ABD, Pandora’nın kutusunu açtı
Rusya'nın BM Büyükelçisi Vasily Nebenzya, ABD’nin saldırılarını "provokatif, sorumsuz ve uluslararası hukuka aykırı" olarak tanımladı ve saldırıları kınadı. Nebenzya, Çin ve Pakistan’la birlikte Güvenlik Konseyi’ne "derhal ateşkes ve diplomasiye dönüş" çağrısı yapan karar tasarısı sunduklarını açıkladı. Büyükelçi Nebenzya, "İsrail’in İran'a yönelik devam eden saldırıları uluslararası hukukun açık bir ihlalidir." dedi.
Çin: Nükleer felaketin eşiğindeyiz
Çin Temsilcisi Fu Cong, sivillerin korunması ve tarafların "derhal ateşkes ilan etmesi" gerektiğini belirtti. İran’ın egemenliğine saygı duyulması çağrısı yapan Çin, İran nükleer sorununa barışçıl bir çözüm için hala umut olduğunu belirtti.
Avrupa’dan ortak çizgi: Müzakereye dönülmeli
Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, saldırılara doğrudan katılmadıklarını belirtirken, İran’ın nükleer programına kalıcı çözüm için müzakerelerin yeniden başlatılması gerektiğini vurguladı. Üç ülke, IAEA’nın denetimlerine tam erişim sağlanması gerektiğinin altını çizdi.
İsrail: ABD, dünyanın güvenliğini kurtardı
İsrail Temsilcisi, ABD’nin saldırılarını "haklı ve gecikmiş" bir adım olarak tanımladı. İsrail, İran’ı "nükleer yıkım planlarını diplomatik tiyatroyla gizlemekle" suçladı. "Dünya nükleer bir İran’ı engellemek zorunda" ifadeleri dikkat çekti.
Orta Doğu ülkeleri: Gerilim bölgeyi felakete sürüklüyor
Irak, Kuveyt ve Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri, nükleer tesislerin hedef alınmasının bölgesel istikrarı tehdit ettiğini belirtti. Irak, hava sahasının ihlal edildiğini duyururken, Kuveyt ve diğer Arap ülkeleri saldırıların derhal durdurulmasını ve diplomasiye dönülmesini istedi.
Pakistan ve Cezayir: Uluslararası hukuk çiğnendi
Pakistan, ABD’nin saldırılarını "tehlikeli emsal" olarak nitelendirerek, İran’a destek verdi. Cezayir, nükleer tesislere yönelik saldırıların "uluslararası güvenliği sarsacak düzeyde" olduğunu vurguladı ve tüm taraflara "şartsız ateşkes" çağrısı yaptı.
Çin, Pakistan ve Rusya’dan ateşkes tasarısı
Çin, Rusya ve Pakistan, İsrail'in İran'a saldırılarıyla ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerine bir taslak karar gönderdi.
BMGK'nin iki daimi üyesinin de bulunduğu üç ülke, İsrail’in İran’a yönelik saldırısının uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirterek ateşkes çağrısı yaptı.
BM Şartı’nın yeniden teyit edildiği metinde, silahlı çatışmanın tarafı olan tüm aktörlerin, uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları hukuku da dahil olmak üzere geçerli olduğu durumlarda uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine tam olarak uyması gerektiği hatırlatıldı.
Taslak metne, BMGK’nın daimi üyeleri Rusya ve Çin ile geçici üye Pakistan imza attı.
Söz konusu belgede, İran'daki Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) güvencesi altındaki barışçıl nükleer tesislere yönelik saldırıların en güçlü şekilde kınanması istendi.
Metinde, “derhal ve koşulsuz ateşkes” çağrısı yapılırken, taraflara daha fazla tırmanmadan kaçınmaları yönünde uyarıda bulunuldu.
Taslak kararın BMGK gündemine ne zaman alınacağı henüz netlik kazanmadı.
Kaynak. Rudav.net
