Somali'nin İsrail'in Somaliland'ı tanımasına yönelik sert tepkisi sürerken, kriz yalnızca Mogadişu–Tel Aviv hattıyla sınırlı kalmadı.
Ortadoğu ve Afrika'dan gelen açıklamalar, bu adımın Gazze, Kızıldeniz ve Babülmendep hattını kapsayan daha geniş bir jeopolitik denklemin parçası olduğu yönündeki şüpheleri güçlendirdi.
Somali Dışişleri Devlet Bakanı Ali Omar, Al Jazeera'ye yaptığı açıklamada İsrail'in Somaliland'ı tanımasının "devlet saldırganlığı" olduğunu belirterek şu iddiayı dile getirdi:
"Bu adımın arkasındaki motivasyonlardan biri Gazze'den Filistinlilerin zorla yerinden edilmesidir. Bu, İsrail'in artık gizlemediği hedeflerinden biridir."
Somali hükümeti, Somaliland'ın Somali'nin "ayrılmaz parçası" olduğunu vurgularken, İsrail'in tanıma kararının yalnızca bir diplomatik hamle değil, ülkenin iç işlerine doğrudan müdahale anlamına geldiğini savunuyor.
Haritaya bakınca tablo netleşiyor
Analistler, İsrail'in neden şimdi Somaliland'ı tanıdığı sorusunun yanıtının haritada saklı olduğunu belirtiyor. Babülmendep Boğazı; Kızıldeniz'i Aden Körfezi'ne, oradan da Hint Okyanusu'na bağlayan, küresel ticaret ve enerji akışının kilit noktalarından biri.
Somaliland'ın Yemen kıyılarına, uluslararası deniz ticaret yollarına ve çatışma bölgelerine yakınlığı, tanıma kararını "dostluk" değil, "konumlanma" meselesine dönüştürüyor.
Türkiye detayı: Zamanlama tesadüf mü?
İsrail'in tanıma kararının, Türkiye ile Somali arasında imzalanan deniz yetki alanları, balıkçılık ve güvenlik anlaşmalarının hemen ardından gelmesi de dikkat çekti.
Türkiye, Mogadişu Limanı'nın işletilmesinden güvenlik güçlerinin eğitimine kadar Somali'de uzun süredir aktif. Son olarak Oruç Reis sismik araştırma gemisinin Somali açıklarında yürüttüğü çalışmaların petrol ve doğalgaz bulgularına işaret ettiği belirtiliyor. Ankara–Mogadişu hattında yapılması planlanan ortak açıklamanın, İsrail'in Somaliland hamlesiyle gölgede kalması "bilinçli bir dikkat dağıtma" olarak yorumlanıyor.
BAE faktörü ve Velid Canbolat'ın uyarısı
Krizin perde arkasında Birleşik Arap Emirlikleri olduğu iddiası ise bölgedeki tartışmaları derinleştirdi. Somaliland'ın Berbera kentinde bulunan ve Birleşik Arap Emirlikleri tarafından işletilen askeri üs, uzun süredir Yemen savaşında kritik rol oynuyor.
Lübnanlı Dürzi lider Velid Canbolat, son açıklamasında Arap–İsrail koordinasyonunun bölgeyi kuşatma stratejisine dönüştüğünü belirterek şu uyarıyı yaptı:
"Artık gizli değil. Bir Arap ülkesi, İsrail'le özel ilişkiler kurarak Suudi Arabistan'ı çevrelemeyi, Sudan'da kaos yaratmayı ve Mısır'ın güney sınırlarına doğru baskı kurmayı hedefliyor."
Tunus'un eski dışişleri bakanı da Somaliland'ın tanınmasını, BAE'nin öncülük ettiği ve Yemen'i hedef alabilecek bir İsrail askeri üssü planının parçası olarak değerlendirdi.