Kurban; nesnelerin bir tanrıya veya herhangi bir kutsanan güce takdim edildiği bir kült faaliyetidir. Bir beklenti (korunmak gibi) ya da gücü kutsamak adına bireyin kendi dışındaki varlıklara yönelik olarak ortaya koyduğu sunaklar Kurban olarak adlandırılır. Kurban faaliyetleri/algısı tarihte farklı şekillerde kendini göstermiştir. Korkulan, umulan, beğenilen, korunması gereken ve tapınılan varlıklara; insan, hayvan, tahıl ürünlerinin sunulmasıdır; kurban.
Tarihte kendini veya ideolojisini mutlaklaştıran insanlar; bir başka ifade ile kendini putlaştıran birey ve sistemler egemenliklerini/otoritelerini Kurban faaliyeti üzerinden ifade etmişlerdir. Nemrut, Firavun ve Yunan tanrılarına yönelik yapılan davranışlar bunun örneğidir. Modern toplumlarda da aynı şekilde güç odakları egemenliklerinin işareti olarak kurban üzerinden otoritelerini zihinlere kazımaktadırlar. Ancak ne var ki ortaçağ ya da tarım toplumlarının sunduğu hayvan ve tarım ürünlerinden farklı olarak; modern toplumun değişik kurbanları söz konusudur.
Kurban bir irade eylemidir bir ifade tarzıdır; kurban kesenin kurban adadığı varlığa; kalbini, zihnini ve iradesini hatta bedenini adadığının bir göstergesidir; bu eylem. Bu anlamda modern birey hangi şey/varlık karşısında iradesini ve bedenini teslim ediyorsa; işte o bir kurban faaliyetidir. Güç, şehvet ve şöhret, haz ve hız karşısında modern bireyin ortaya koyduğu davranışlar; kült eylemi olarak değerlendirilmelidir.
Kurban faaliyetinin zihinsel/davranışsal sonuçlarını daha iyi anlama adına şu hadis-i şerif üzerine düşünülmelidir; ?Tarık b. Şihab (r.a) Rasulullah (s.a.s)´in şöyle buyurduğunu rivayet ediyor: "Bir sinek yüzünden adamın biri cennete, diğeri de cehenneme girmiştir." Sahabeler: "Bu nasıl oldu ey Allah´ın Rasulü?" dediler. Rasulullah (s.a.s) şöyle buyurdu: "İkisi beraber bir şehre uğradılar. Bu şehir halkının oradan her geçenin mutlaka kurban takdim etmesi gereken bir putları vardı. Birine: "Bir kurban takdim et" dediler. O da: "Takdim edecek hiçbir şeyim yok ki" dedi. Onlar da: "Hiç bir şeyin yoksa en azından bir sinek kurban et" dediler. O da bir sinek kurban etti, yolunu açtılar, serbest bıraktılar. Allah (c.c) o kişiyi bu amelinden dolayı cehenneme soktu. Diğerine: "Sen de bir kurban takdim et" dediler. O da: "Ben Allah´tan başka hiçbir varlık için bir sinek dahi kurban etmem" dedi. Bunun üzerine boynunu vurdular. Bu adamı ise Allah o amelinden dolayı cennetine koydu." (Ahmed b.Hanbel)
Tanrıya yapılması gereken inanış ve davranış biçimlerinin ne, niçin adına hangi varlığa yapılırsa yapılsın; o varlığın tanrıya eş koşulması anlamına gelir. Milat öncesi ve sonrası toplumlarda tapınılan varlıklar kavim ve kabilelere göre farklılık arzetsede; çok sayıda olduğu söylenemez. Her kabilenin bir tapınağı vardır. Ama her kabilede yüzlerce tapınılan/kurban sunulan varlıklardan bahsetmek mümkün değildir. Ancak modern dönemde/tüketim toplumunda kişi sayısınca bir kült davranışından söz edilebilir. Çünkü modern insanın haz ve hız, güç ve korku ekseninde kutsal algısı değişmiştir. Fransız devrimine kadar var olan Allah/tanrı odaklı yaşam anlayışı; yerini kutsanan insan/insan bedeni anlayışına bırakmıştır.
Devrimden sonra insan ?tanrıyı sosyal hayattan kovarak? gücün ve mutlak iradenin kendisinde olduğu sanısına kapılmış ve tanrıya sunulan tüm sunakların kendisine yapılmasını talep etmiştir. Bu çerçevede modern insan kendisini kutsamıştır. Tanrıya yapılan tüm saygı, beğeni, koruma ve beklenti davranışının kendisine yapılmasını önermiş ve pratiğe aktarmıştır.
Çağdaş insan kimi kutsadığı ve kime sunak sunduğunu gözden geçirmelidir.
