Suudi Arabistan’da yaşayan Uygurlar, pasaportlarının yenilenmemesi nedeniyle Çin’e geri gönderilme korkusu yaşıyor. Suudi Arabistan’daki Çin elçilikleri, yaklaşık 2 yıl önce Müslüman Uygurlar için pasaport yenilemeyi bıraktı. Bunun, Uygur diasporasını ülkeye dönmeye zorlamak için birçok ülkede uygulanan bir yöntem olduğu düşünülüyor.
Pasaport süreleri dolan ya da dolmaya yakın olan Suudi Arabistan’daki Uygur aileler, bir milyondan fazla Uygurun gözaltı kamplarında tutulduğu düşünülen Çin’e dönmekten endişe duyduklarını söylüyor. Müslümanlar için kutsal olan Medine kentinde yaşayan 30 yaşındaki Uygur öğrenci bu insanlardan biri.
2018 yılında pasaport süresi biten öğrenci, “Diğer ülkelerdeki hayvanların bile pasaport almasına izin veriliyor.” şeklinde konuşuyor ve ekliyor: “Ya pasaportumu yenilesinler ya da vatandaşlığımı bırakmama izin versinler. Bizi değersiz insanlar gibi hissettiriyorlar.”
Uygur diasporasına ülkede artık yalnızca Çin’e gitmek için uygun tek yönlü seyahat belgesi sunuluyor. Uygurlar bu yüzden bir seçim yapmak zorunda: Gözaltı riskine rağmen eve dönmek ya da sınır dışı edilmeyi göze alarak yasa dışı bir şekilde Suudi Arabistan’da kalmak.
Norveç’te yaşayan Uygur dil bilimci Abdülveli Eyüp, pasaport yenilemeyi reddeden Çin’in bunu Uygur diasporasını eriterek geri dönmeye zorlama stratejisinin bir parçası olduğunu söylüyor ve “Diğer tarafta onları bekleyen gözaltı.” diyor. Pekin’in Suudi Arabistan ile giderek derinleşen bağları Uygur diasporasının korkularını artırıyor. Ayrıca Krallığın, petrolünün bir numaralı ithalatçısı Çin’in Uygur politikasını desteklediği sır değil.
Geçen yıl Çin’in resmi haber kanallarında yer alan bilgilere göre, Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman, “Çin’in terörizmle ve aşırılıkla mücadele etme hakkına” saygı duyuyor. Çin ise bu yıl Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti davasında Suudi Krallığına desteğini sunmuştu.
Krallıkta yaşayan Uygur toplumu, önümüzdeki birkaç yıl içerisinde daha çok Uygurun devletsiz kalacağını düşündüklerini söylüyor. Bir kısmı ise henüz zamanları varken Türkiye ya da İsviçre’ye kaçtı ya da kaçmayı planlıyor.
