Yakın bir zamanda Vadi Yayınları arasından çıkan, Editörlüğünü Zekeriya Kurşun hocanın yaptığı Ortadoğu´yu Kuran İdeolojiler kitabı, modern Ortadoğu´yu anlamak isteyenler için bir başvuru kaynağı olmuş diyebiliriz. Zekeriya Kurşun Hocanın yazdığı giriş bölümü haricinde 8 başlıktan oluşan kitabın her bölümü alanında uzman isimler tarafından kaleme alınmış.
Kitapta yer verilen her fikri hareketin hangi şartlarda doğduğu ve hangi kaynaklardan beslendiği belirtildikten sonra tarihi süreç içindeki gelişimi, farklı ideoloji ve mezheplerle etkileşimi, yol açtığı siyasi, sosyal ve fikri gelişmeler, farklı ülkelerde geçirdiği değişimler detaylı bir şekilde anlatılmış. Bu açıdan kitap Ortadoğu tarihine dair tematik bir okuma yapma imkânı sunuyor.
Kitapta yer verilen ideolojilerden biri de İslamcılık. Bu konuyu işleyen ?Bir İdeoloji Olarak İslamcılık? başlığını taşıyan makaleyi Ahmet Emin Dağ kaleme almış. Makaleden önemli görmüş olduğumuz tespitleri alıntılıyoruz:
İslâmcılık akımı ve söylemi, İslâm´ın bizzat kendisi ile ilgili bir arayıştan daha çok, son iki yüz yılda Batı ile yaşanan dengesiz rekabet koşullarında ortaya çıkmış siyaset öncelikli bir anlayışı temsil eder. Batı için daha zengin ve güçlü bir dönemi müjdeleyen modernleşme çağı, Müslümanların coğrafyası açısından büyük ölçüde askerî mağlubiyetler ve iç sorunları tetiklemiştir. Bu nedenle düzeltilmek istenen şey esas itibarı ile devletin gücü ve yeniden eski zafer dolu görkemli günlerine döndürülmesi olmuştur.
Bunu yaparken İslâmcı düşüncenin temel hedefi, gelenek ile moderniteyi bir şekilde uzlaştırmaktı. Böylece geleneğin vazgeçilmez unsurlarını ve inanç ile ilgili bölümlerini korumaya çalışırken, modernizmin getirmiş olduğu yeni koşulları bir şekilde bunlarla birleştirmeye çalıştı. Nihayetinde Gelenek, Batı ve Modernite üçlüsünden alınan ödünç ilkeler bir potada eritilerek İslâmî bir aktivizm oluşturuldu.
Birçok araştırmacının ittifak ettiği üzere ?İslâmcılık?, Batılı etkinin İslâm dünyasına girişiyle birlikte karşı bir cevap üretmeye çalışan ve bunu yaparken İslâm´dan esinlenen düşünce ekolünün genel adıdır. Bu anlamda İslâmcılık, büyük İslâm dairesi içinde bir yere sahip olsa da bütünü değildir. Sadece bir İslâm yorumudur.
Modernist karakteri nedeniyle tarihte yaşanmış olan geleneksel İslâmî anlayışı büyük bir tenkide tabi tutarak, ?halk Müslümanlığı? denilen anlayışı ağır biçimde eleştirir. İslâmcılığın tezi, özet olarak bugün kötü durumda olmamızın nedeni İslâm´ın yanlış anlaşılıp tam anlamıyla yaşanmamasıdır.
Bu son dönemi ?post-İslâmizm? dönemi olarak niteleyenler de bulunmaktadır. Burada geleneksel anlamda İslâmî bir düzen kurma yanlısı olan İslâmcıların artık modernizmle kavga etmek yerine, uzlaşarak bir şeyler yapmasını ifade etmektedir. Bunlar Soğuk Savaş sonrasına denk gelen bu dönemde İslâmcılığın daha uyumlu bir düşünce olmaya doğru hareket etmesi gerektiğini savunmaktadırlar. İslamcılık Emperyalizme karşı, İslâm´ın yanlış anlaşılmasına karşı bir tepki hareketi olsa da ama aynı zamanda modern dünyaya karşı bir uyum hareketidir.
Tüm İslâmcılık tartışmalarının gelip dayandığı nokta, ?İslâmî bir sistem kurma? ve bu amaca ulaşmada kullanılacak ?yöntem? meselesidir dense yanlış olmaz. Bu noktada kimi hareketler tepeden inmeci değişimi öngörürken birçok hareket tabanı ikna ederek aşamalı biçimde dönüşümü ve İslâmlaşmayı savunmaktadır. Tüm yirminci yüzyıl İslâmcı akımlarının temel ayrışma noktası bir anlamda bu yöntem meselesiyle yakından ilgili olduğundan, bugün dahi tartışmaların bittiğini söylemek mümkün değildir.
Bugün İslâmcı akımlar, Ortadoğu´daki krizler nedeniyle büyük bir meşruiyet krizi içine girmiş görünse de savaş sonrası yeniden inşa sürecinde söyleyecekleri sözler mutlaka olacaktır. Bu yönüyle İslâmcıların çözüm bulması gereken temel sorun, dış düşman değil, daha çok içeriden yaşanan tehditleri çözümlemesi de olacaktır.
