Arama motoruna “Bir parti nasıl kurulur?” diye yazdığınızda karşınıza şöyle bir metin çıkıyor:
“Siyasi partiler, aşağıda belirtilen ve her birinden beşer adet hazırlanan bildiri ve belgelerin, İçişleri Bakanlığına verilmesiyle tüzel kişilik kazanırlar.”
“Bu bildiri ve belgeler nedir?” diye sorarsak;
“Siyasi partinin adı, genel merkez adresi ile kurucuların (partiye üye olma yeterliğine sahip en az otuz Türk vatandaşı) adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, öğrenim durumları, meslek veya sanatlarıyla ikametgâhlarının belirtildiği, bütün kurucular tarafından imzalanmış bildiri formu,
Nüfus kayıt örnekleri,
Adli sicil belgeleri,
Kurucuların ayrı ayrı düzenledikleri siyasi parti kurucusu olabilme şartlarını taşıdıklarını belirten imzalı beyannameleri,
Kurucular tarafından imzalanmış parti tüzüğü ve programı” açıklamalarıyla karşılaşıyoruz.
Yine arama motoruna parti kurmayla ilgili olarak “Siyasi partiler kanunu nedir?” yazdığımızda, en önce bu kanunun kuruluş tarihini görüyoruz: “Kanun Numarası: 2820 Kabul Tarihi: 22/4/1983 Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 24/4/1983 Sayı: 18027 Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 290“
Bütününe baktığımızda kanun, 10 kısım ve 124 maddeden oluşuyor. 1983’de yürürlüğe giren bu kanun, yapılan çıkarma ilavelerle yamalı bohçaya dönüşmüş. Şu günlerde Cumhur İttifakı’nın hazırlamaya çalıştığı “Siyasi Partiler Kanunu”yla nasıl bir hal alacak, onu da önümüzdeki günler gösterecek. Biz şimdilik, meramımızı anlatmak için kanunun ilk 6 maddesi ve 8.maddesine bakacağız. Gerek yukarıdaki verdiğimiz ilk bilgiler ve gerekse bu ilk 6 madde ve 8. madde, konunun resmi prosedürünü anlamamız için yeterli olacaktır.
Yukarıda da bahsetmiştik “SPK” 10 kısım ve 124 maddeden oluşuyor. Hemen ilk kısma bakalım:
Genel Esaslar;
1.Madde, Amaç: – Bu Kanunun amacı, siyasi partilerle ilgili esasları düzenlemektir.
2.Madde, Kapsam: – (Değişik: 12/8/1999 – 4445/1 md.) Bu Kanun, siyasi partilerin kurulmaları, teşkilatlanmaları, faaliyetleri, görev, yetki ve sorumlulukları, mal edinimleri ile gelir ve giderleri, denetlenmeleri kapanma ve kapatılmalarıyla ilgili hükümleri kapsar.
3.Madde, Tanım: (1) – Siyasi partiler, Anayasa ve kanunlara uygun olarak; Cumhurbaşkanı, milletvekili ve mahalli idareler seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propagandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak demokratik bir Devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş medeniyet seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere teşkilatlanan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.
4.Madde, Siyasi partilerin vazgeçilmezliği ve niteliği: – Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı olarak çalışırlar. Siyasi partilerin kuruluşu, organlarının seçimi, işleyişi, faaliyetleri ve kararları Anayasada nitelikleri belirtilen demokrasi esaslarına aykırı olamaz.
5.Madde, Siyasi parti kurma hakkı: – Vatandaşlar siyasi parti kurma hakkına sahiptirler. Siyasi partiler, Anayasa ve kanunlar çerçevesinde, önceden izin almaksızın serbestçe kurulurlar.
(Üçüncü fıkra mülga: 12/8/1999 – 4445/2 md.)
6.Madde, Üye olma ve üyelikten çekilme hakkı: – Her Türk vatandaşı, kanunda ve parti tüzüğünde gösterilen şartlara ve usullere göre siyasi partilere üye olma ve dilediği anda üyelikten çekilme hakkına sahiptir. Kimse, aynı zamanda birden fazla siyasi partinin üyesi olamaz, aksi halde üyelik sıfatı bu siyasi partilerin hepsinde birden sona ermiş sayılır. Kimse, bir partinin birden fazla teşkilat birimine üye kaydolamaz, aksi halde son kayıt tarihinden önce yapılmış olan üyelik kayıtları geçersizdir.
Ve 8. madde:
8.Madde, Partilerin kurulması: – (Değişik birinci fıkra: 2/1/2003-4778/6 md.) Siyasî partiler, partiye üye olma yeterliğine sahip en az otuz Türk vatandaşı tarafından kurulur. Siyasi partilerin genel merkezi Ankara’da bulunur. Siyasi partiler, aşağıda belirtilen bildiri ve belgelerin, İçişleri Bakanlığına verilmesiyle tüzelkişilik kazanırlar. Bildiride, kurulacak siyasi partinin adı, genel merkez adresi, kurucuların adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, öğrenim durumları, meslek veya sanatlarıyla ikametgâhlarının belirtilmesi ve bu bildirinin bütün kurucular tarafından imzalanması ve bildiriye beşer adet olmak üzere kurucuların nüfus kayıt örnekleri, adli sicil belgeleri ve kurucuların ayrı ayrı düzenledikleri siyasi parti kurucusu olabilme şartlarını taşıdıklarını belirten imzalı beyannameler ile kurucular tarafından imzalanmış parti tüzüğü ve programının eklenmesi şarttır. 5705 Bilgi ve belgelerin alındığı anda, İçişleri Bakanlığınca bir alındı belgesi verilir. İçişleri Bakanlığı, kuruluş bildirisi ve alındı belgesinin onaylı birer örneği ile bildiri eklerinin birer takımını üç gün içinde Cumhuriyet Başsavcılığı ile Anayasa Mahkemesine gönderir.”
Peki bunları niçin belirttik?
Bugünlerde İnsan ve Özgürlük Partisi kurucuları olan arkadaşlarımız, bir varolma mücadelesi vermekteler. Takriben 10 gündür Ankara’dalar ve bir kısmı İçişleri Bakanlığı’nın ilgili biriminde nöbet tutarlarken, bir kısım arkadaşları da bu uğradıkları mazlumiyeti ve mağduriyeti anlatmak için ulaşabildikleri özel ve tüzel kişi ve kişiliklerle görüşmeler yapıyorlar.
“Kim bu İnsan ve Özgürlük Partisi ve düşünceleri nedir?” diye sorulursa, 21 sayfalık bir parti programları var. Bu program oldukça kapsamlı bu program olduğu gibi resmîleşmesi de oldukça zor görünüyor. Partinin yetkili kişilikleriyle görüştüğümüzde, “sana gönderdiğimiz programı hayli değiştirdik” dediler. Bu değişiklikle program, tabiri caizse kuşa dönüşmüş.
İnsan ve Özgürlük Partisi, tüzel kişilik olarak kendini şöyle tanımlıyor:
“Hak arama mücadelesinde illegalite, şiddet, terör, anarşi ve tedhiş dilini ve yöntemini reddeder. Birlikte yaşamayı örgütler.
Medine Vesikası’ndaki birlikte yaşamın ilkelerinden yola çıkarak demokratik birliktelik imkânlarını sonuna kadar kullanmayı amaçlar.
İnsan ve Özgürlük Partisi, insani ve İslami değerler çerçevesinde insanlığın akıl, irade ve bilgi birikiminin ürünü olan katılımcı ve çoğulcu bir demokratik yönetim biçimini, küreselleşen dünyada barış içinde yaşamanın gereği olarak görür…
İnsan ve Özgürlük Partisi; her kavmin olduğu gibi Kürt milletinin kimliğini ve dilini de fıtri haklardan görür ve Allah’ın ayetlerinden sayar. Buna binaen; Kürtlerin kültürel haklarını ve anadilde eğitim hakkını savunmayı görev olarak kabul eder.
Gönüllü birliktelik esasına dayalı olmak kaydıyla birlikte yaşamayı mümkün kılacak olan anayasal ortaklık yaklaşımlarını destekler. Kürtlerin kendi tercihleriyle özerklik, federasyon, bağımsızlık hakkının olduğunu, Kürt halkının kendi geleceğini tayin hakkının her halk gibi Kürtlerin de kendi kararına ve onayına bırakılması gerektiğini savunur…“
