Lügatte ‘iki kapak arası’ nesneye kitap denir. Kitabın iki kapak arasında yaşatılması, daha sonraları bir meslek olan ciltçilikle alakalıydı…
Bundan önce, her ne kadar Kur’anda kitab kelimesi geçiyor ise de, bu, Kur’an bağlamında salt bir olgu ve mesaja tekabül ederdi. Haliyle, ‘iki kapak arası’ nesne, klasik dönemlerde ela alınan ve büyük oranda da matbaanın icadı ile gelişerek günümüze kadar gelmişti.
Kitap, insana dair hayatı ve öteyi ilgilendiren konularda ve kendi bağlamında maddi ve manevi donelere sahip nesneydi.. O nesne olmakla birlikte, bir ihtiyaca binaen düşünülmesi açısında da bakıldığında bir olgu idi…
Biz bu öykümüzde, yer yer olgu ve nesne olarak kitaba vurgu yapmakla birlikte, bir kitap için en önemli şey olan, onun ele alınıp okunması bağlamında, 5-6 eserin içeriğine temas edeceğiz…
***
Kitaplarımız…
1)Kitap … (Necib Asım, Büyüyen Ay Yayınları, 1.Baskı, Mayıs 2012, İss.)
“Kitap kitabı anlatıyor. Kitabı anlatmak mümkün mü? Kitap bir başlangıç, bir haber, sönmeyen bir kandil, göğsü bütün evreni kucaklayan bir uyarıcı; daima vaatkâr bir dost, karanlığa gülümseyen ay, hiç kanmayan bir susuzluk… 120 yıl önce kaleme alınan Kitap varoluşumuzun bu asil tarafını bütün yönleriyle ele alan temel bir eser, bir klasik. Kitabı oluşturan teknik özelliklerin tarihçelerinden başlayarak, kitabı kitap yapan akla gelebilecek her konu, her unsur, her ayrıntı Kitab’ın konusunu oluşturuyor. Kitap, kültür tarihimizde tek.” (age.) olarak tanımlanıyor.
Necib Asım’ın bu önemli eserinde, ‘kitap bolluğu’ üzerine kurmuş olduğu bu cümle, günümüzü ne kadar da yansıtıyor olup, tanıdıkta geliyordu: “…zamanımızdaki kitapların çokluğu ile iftiharda acele etmeyelim. Böyle bir bardak su bahâsına kadar kitap bolluğunda hâlâ evinde bir kitap bulunmayanlar var’ Bunlara ne diyelim?” (26)
***
2)Kitabın İzi… (Şakir Kurtulmuş, Çıra Yayınları, Deneme, 1. Baskı Şubat 2019 İst.)
Şakir Kurtulmuş Kitabın İzi adlı eserinde okuru, gönül ve fikir dünyasında yer etmiş yazarların kitaplarında, yoldaki izleri bulmaya çağırıyor. Seçtiği kitaplarda ahir zaman yalnızlığında, bir nasılsın seslenişine hasret ruhların feryadını duyuyorsunuz. Bir ırmağın sessiz ve derin akışını yahut yetim ve mazlum coğrafyanın çığlığını, alıntıladığı metinlerde fark ediyorsunuz. Yine bu kadar dünya yükü arasında bir çocuk sesinin, gülüşünün mutlu ettiği ruhları seziyorsunuz.
“Kitabın İzinde” adlı eserde yazar, kitap inceleme ve tahlili konusunda da önemli ipuçları verildiğini görüyorsunuz. Kitap tahlili yazısını yazmadan önce kitabın yazarını dinlemenin ve kitapta olmayan hususların da varlığına erişmenin, yazarın imge ve kavram dünyasının belirlenmesinin önemi belirtiliyor. Ve bu hususta genç yazarlara örnekler veriliyor.
Şakir Kurtulmuş, bu eser ile ilgili olarak, “Kitap bir sevgilidir. Ara sıra onu koklamak, sevmek, okşamak lazım. Yaprakları arasında dolaşmak lazım. Niye? Çünkü kitap size çok şey veriyor.” (age) Da ondan olsa gerek…
Şakir Kurtulmuş, bu eserinde, edebi alanda yayımlanmış bulunan ve ‘ilgi ile okunması gereken’ bir düzine kitapla ilgili değerlendirmelerini kaleme almış…
Kitap… Kitap okuma serüvenleri, alışkanlıkları ve okunma yöntemleri…
3)Okuma Yazmanın Neyi Olur… (Yusuf Tosun, Çıra Yayınları, 4. Baskı Kasım 2015 İst.)
Yazar Yusuf Tosun; “Okuma Yazmanın Neti Olur” adlı eserinde “Kitap okuma oranının düşük olduğu ve sürekli okumaya vurgunun yapıldığı bir zamanda okumalarımızın boşa gitmemesi için çok okumakla birlikte verimli okumayı tercih etmek zorunda…” (age) ifadesiyle kitapla ilgili önemli bir konuya temas etmektedir.
Kitap okumada önemli bir mevzu olan ‘verimlilik/verimsizlik’ ile ilgi olarak “Verimli kitap okuma teknikleri üzerine önemli notlar düşen Arap yaar Abdülaziz Bakkar, insanları kitap okumaktan alıkoyan engellerin başında “bilinç zayıflığı” ve “tembellik’i zikrettikten sonra, okumaktan verim alabilmenin temel şartı olarak “Okuma eyleminin belli bir hedef çerçevesinde gerçekleşmesi” gerektiğini öne sürer.” (age) diyarek, konu ile ilgili önemli ve gerekli bir ayrıntıya vurgu yapmaktadır.
***
4)Meşhurların Kitap Okuma Alışkanlıkları… (Mehmet İmrak, Çıra Yayınları4.Baskı Nisan 2019 İst.)
Yazar Mehmet İmrak,eserinin ‘Kitap ve Okumak’ başlıklı bölümünde; “Kitap ve okumak… Birbirini tamamlayan iki kutlu kelime,Kitap kelimesinden sonra hemen okumak fikri gelir akla. Gelmelidir de. Zira kitap, vitrinleri süslemek, kapaklarına bakmak, ciltlerinin incelemek için değil okumak için vardır. Okumak da anlamak ve uygulanmak için. “ (age) ifadesini kullanıyor.
Bir Afrika atasözünde kitap için u veciz ifade kullanılır: “Kitap, cepte taşınan bir çiçek bahçesidir.” Diye…
Nasıl ki çiçek, etrafa güzel koku vermek,rengi ile insanları mest etmek için vardıysa, kitapta, yazarın dediği üzere, o,yani kitap ‘okumak için vardır. Okumak da anlamak ve uygulanmak için. ‘ vardı ve öylede olmalıydı…
Yazar meşhurların kitap okuma alışkanlıklarına dair şöyle bir örnek vermekte; “11 yaşında kömür ocaklarına girerek iki kardeşine bakmak zorunda kalan Cadman’ın on yıl ocaklarda neler yaptığına dair, onun ağzından şunları söylemekte; “o, daima yanında kitap bulundurur ve maden kuyusuna yemek yemeden inmeyi, kitap taşımadan inmeye tercih ederdi. Maden kuyusunun dibi elini bile görmeyecek düzeyde karanlık olduğu için Cadman, loş, kirli ve eski bir fenerin başına dikilerek okurdu.” (age)
Yazar, kitabınj bir açıdan hatimesi olacak olan şu ifade ile bizleri kitap okumaya teşvik etmekte: “J. Paul Sartre okumadan geçen bir gün, yitirilmiş bir gündür”
Öyleyse ne duruyoruz? Haydi kitaba ve okumaya…
***
5)Bir Ömür Okumak… ((Fatma Kebire Gündüz, Beyan Yayınları, 1.Baskı Aralık 2107 İst.)
Kitap okumanın bir yolu, yöntemi,şekli, hatta, günün hangi zaman diliminde ve birde hangi ortamda okuması gerekir diye birçok doneden bahsetmenin yanında,onunla ilgili bir adaptan da bahis açılabilirdi…
Öyle ya, kitap bilgi kaynağı ise ve birçok yol, yöntem söz konusu ise, adabının da olması8 gayet mümkün ve aynı zamanda gerekliydi de…
‘Bir Ömür Okumak’ adlı eserde yazar, ‘Kitap Okuma Adabı’ adlı bölümde şu ara başlıklara yer veriyor: ‘Her Okuyucunun Kitap Okuması Farklıdır, Kitabın Hakkını Vermek, Okumak Sorumluluk İster, Bu Nasıl Okunur? Kitabı Çizmek Caiz mi? “ (age)
Yazar eserinin önsözü sayılabilecek olan ‘teşekkür’ yazısında kendi kitap serüvenine dair şu ifasdeyi kullanmakta: “Bu kitap büyük bir şey vadetmiyor. Büyük laflar etmiyor. Sadece kitapları ve okumayı ne kadar sevdiğimin küçük bir ifadesi… En güzel nimetten nasiplenmemiş kimse kalmasın diye, belki bir kişiye bile osa okumanın zevkini, heyecanını, neşesinin taşımak umuduyla küçük ve iddiasız cümlelerle yazıldı.” (age)
6)Okuma Serüveni… (Ümit Aktaş, Çıra Yayınları. 1. Baskı Nisan 2008 İst.)
Okuma Serüveni, araştırmacı yazar ve aynı zamanda teknokrat olan Ümit Aktaş’ın, sosyal, siyasal, ekonomik, kültürel vb. konularda yaptığı okumaların ‘bir bölümünün yer aldığı ve salt okuma eyleminden ziyade, düşündüren, nitelik kazandırmaya çalışan nitelikli bir eser olarak, klasikler arasında şimdiden yerini almış bulunmakta…
Yazar, hayat ve okuma üzerinden hareketle okuma eyleminde bulunmadan hayatını tamamlamak zorunda kalanlarla ilgili şu tespitte bulunmakta; “Hayat aldırış etmez, Gözlerimizin yaşına bakmaz.Öyle ya da böyle geçiverir… Ama geçen kendi hayatımızdır, kendi ölümümüzdür izlediğimiz. Bu hayat okumayanlar için ikinci sınıf bir hayattır.”” Der…
