Irak Kürdistan Demokrat Partisi (Irak KDP), bundan 74 yıl önce, 16 Ağustos 1946 yılında kuruldu. O gün ve tarih aynı zamanda Kürdistan Başkanı Mesud Barzani’nin doğum günüdür. KDP’nin kuruluşu ve Kürdistan Başkanı Mesud Barzani’nin doğumu, milletimize hayırlı ve uğurlu olsun. Her iki aktör de uzun ömürlü olsunlar.
Siyasi partiler, belirli bir tarihsel dönemin, modern dönemin aktörleri olarak ortaya çıktılar, geliştiler, bugünlere kadar varlıklarını devam ettirdiler. Siyasi partiler, aynı zamanda bir siyasi rejimin, demokratik rejimin kurumları, aktörleri, vazgeçilmez değerleri olma fonksiyonlarını sürdürdüler.
Bağımsızlık mücadelelerinin sürdürülmesinde, demokratik toplumların ve devletlerin yönetilmesinde sıradan olmayan vasıtaları olma tanımını hak ettiler.
Hiç şüphe yok ki, devlet sahibi olan toplumların kurdukları siyasi partilerle, devlet sahibi olmayan, devletini kurmak isteyen toplumların siyasi partileri arasından büyük farklar vardır. Devlet sahibi olan toplumların kurdukları siyasi partilerin daha uzun ömürlü olma koşulları vardır. Ama buna rağmen, demokratik toplumlarda kurulmuş olan siyasi partilerin çoğunun bile yaşamları ve ömürleri kısa olmuştur.
Bağımsızlık mücadelesi veren siyasi partilerin yaşamları her zaman tehlikeler taşımış, olağan koşullarda faaliyetlerini sürdürememişler, gizli ve illegal olarak yaşamlarını devam ettirmişler. Bu nedenle hep büyük tehlikelerle karşılaşmışlar. Çoğununun ömürleri de kısa olmuştur.
Halen devlet olamamış Kürdistan toplumunda ve Kürt ulusunda siyasi partilerin yaşamları daha maceralı, daha sıkıntılı, daha zor ve çetin olmuştur. Kürdistan’da siyasi partilerin çoğu, bütün zamanların değerleri olamamışlardır. Siyasi partilerin ömürleri, sürekli ve çok uzun olamamıştır. Kürdistan’da çoğu siyasi partiler, belirli zamanların değerleri, aktörleri, mücadele vasıtaları olmuşlar. Yaşamları o dönem sonunda son bulmuştur. Ya da Kürdistan’daki siyasi partilerin çoğunluğu, belirli bir dönem aktif ve fonksiyonel olmalarına rağmen, sonrasında dönemlerde aktifliklerini ve fonksiyonları kaybetmişler, “kış uykusuna” girmişlerdir.
Irak KDP’nin tarihi ve mücadelesi incelendiği zaman, bütün zamanların bir değeri, bütün zamanların aktif bir kurumu olduğu görülecektir. Devlet sahibi olamamış Kürdistan toplumunda ve Kürt ulusunda Irak KDP’nin bu başarısını ve niteliğini sağlayan farklı sosyolojik, toplumsal nedenlerin; dinamikleri olduğu tartışmasızdır.
Irak KDP’yi bütün zamanların tarihi değeri, mücadele örgütü haline getiren ve fonksiyonel kılan nedenlerinin başında, Barzani ailesinin sürekli olan mücadelesi, Barzani ailesinin partinin başında ya da arkasında güçlü destekleyici bir aktör olmasıdır.
Irak KDP’nin kuruluş dönemini, özelliklerini, yaptıklarını, mücadelesini, kuruluşunun arka planını incelediğimiz zaman da neden bütün zamanların tarihi bir değeri olduğunu saptamak olanaklı olur.
Bilindiği gibi Irak KDP’nin kuruluşundan önce, Kürdistan’ın güneyinde bağımsızlık için mücadele eden birçok örgüt ve grup vardı. Bu örgütler ve gruplar, İran Kürdistan Demokrat Partisi’nin ve Mahabad Kürdistan Devleti’nin kuruluşundan sonra bir araya gelerek, güçlü milli mücadele geleneklerini de arkasına alarak Irak KDP’yi kurdular. Başkanlığını efsanevi milli lider Mustafa Barzani ve genel sekreterliğine de Hamza Abdullah yaptı.
Irak KDP, aynı zamanda İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelişen demokrasinin etkisini doğrudan taşıdı. Bundan dolayı da İran KDP gibi demokrat bir parti olarak kuruldu. İsminde de “demokrasi” tanımını benimsedi. Aynı tarihsel dönemde dünyanın başka yerlerinde de kurulan siyasi partilerin çoğu demokrasiyi benimsedikleri gibi, isimlerine “demokrasi” kavramıyla tanımladılar. Bundan dolayı da Irak KDP çağdaş demokrat siyasi partiler kategorisi içinde yerini aldı.
Irak KDP’nin arka planında doğrudan Şeyh Abdülselam Barzani’nin reformcu ve otonomist mücadelesi, Şeyh Ahmed Barzani’nin ve Şeyh Mahmud Berzenci’nin milli ayaklanması, Mustafa Barzani’nin 1942-45 yıllarındaki milli ayaklanması var. Hiç şüphe yok ki, Irak KDP’nin arka planında dolaylı Kürdistan’ın kuzeyindeki büyük milli ayaklanmaların birikimleri de vardı.
Mahabad Kürdistan Devleti’nin yıkılması, Mustafa Barzani ve arkadaşlarının Sovyetler Birliği’ne geçişleri partinin mücadelesini kesintiye uğratmadı. Irak’taki köklü değişiklikleri, iktidar değişikliğini sağlayan siyasi bir aktör ve toplumsal güç olmaya devam etti.
Irak’ta Abdülkerim Kasım’ın iktidar olmasından sonra, Irak KDP’nin de köklü değişikliklerde rolü bilindiği için, Mustafa Barzani ve arkadaşları konumu yasallaştırıldı. Onlar da 1958 yılında Irak ve Kürdistan’a döndüler.
Irak KDP, yasal bir parti haline geldi. Çalışmalarını açık bir şekilde sürdürdü. Büyük kongresini Bağdat’ta gerçekleştirdi. Yeni bir anayasa konusunda Arap tarafı ile anlaşma sağlandı. Anayasa’da Irak’ın Kürtlerden ve Araplardan oluştuğu, Arapça ve Kürtçenin resmi ve eğitim-öğretim dili olacağı kabul edildi. Irak’ın iki bölgeli bir devlet olması benimsendi. Ama ne yazık ki, Arap tarafı bir dönem sonra bu anayasal anlaşmaya bağlı kalmadı. Bunun üzerine Irak KDP ve milli lider Mustafa Barzani Arap tarafının saldırısına karşı, hazırlıklar yaptı. 1961 yılının Eylül ayında “Eylül Milli Devrim Hareketi” başladı. Irak KDP, bu harekette başarılı oldu. Irak Baas Yönetimi, Irak KDP ile anlaşma yapmak zorunda kaldı. 11 Mart 1970 Anlaşmasıyla Kürdistan’da otonominin kuruluşu güçlü bir şekilde oluştu.
Irak KDP’nin etkisiyle Kürdistan’ın Kuzey (1965) ve Batı parçasında (1957) da KDP’ler kuruldu.
Irak KDP, 1975 yılında Kerkük nedeniyle Irak Merkezi Hükümetiyle savaşmak zorunda kaldı. Bu savaşta büyük başarılar elde etti. Ama ne yazık ki, sömürgeci dört devletin desteği, özellikle de İran, ABD, Sovyetler Birliği’nin ihaneti sonucunda savaşı durdurdu. Otonomi yönetimi yıkıldı. Ama mücadelesini devam ettirdi. 26 Mayıs 1976’da “Mayıs Milli Devrim Hareketini” güçlü bir şekilde ve halk desteğiyle başlattı.
O devrim hareketi, KYB ile birlikte Kürdistan’da 1991’lerde yeni bir siyasi statünün ve egemenlik sisteminin yaratılmasını sağladı. Irak’ta federal sistem ölçüleri içinde Kürdistan’da bir yönetim şeklini KYB ile birlikte benimsedi. 1992’de demokratik seçimler yapıldı. Kürdistan Meclisi ve Hükümeti çalışmaya başladı. Ondan sonra büyük olaylarla karşılaştı. Ama hepsinden başarılı çıktı.
Irak; KDP ve lideri Mesud Barzani’nin 16 eyaletlik Irak projesi Celal Talabani tarafından da kabul edilmesine rağmen, bu projeyi reddetti. Kürdistan’a dayalı federal sistemin oluşmasında; 2005 yılında Irak Federal Anayasasının benimsenmesinde Irak KDP’nin ve lideri Mesud Barzani’nin rolü büyük oldu.
Kürdistan Bağımsızlık Referandumu Irak KDP ve Kürdistan Başkan Mesud Barzani’nin öncülüğünde başarıyla sonuçlandı. Ne yazık ki KYB’deki ihanet gurubunun açık desteğiyle Kerkük’ün işgal edilmesi, büyük bir sorun olarak orta yerde. Bu sorunu çözmek, Irak KDP ve Kürdistan Başkanı Mesud Barzani’nin sırtında ve boynundadır.
Irak KDP kervanı yoluna devam ediyor. Yolu açık olsun.
*kurdistan24.net/tr’de yayımlanan yazılar, yazarların görüşlerini yansıtmaktadır. Yazılar K24 Medya’nın kurumsal bakışıyla örtüşmeyebilir. Yazıların tüm hukuki sorumluluğu yazarlarına aittir.
