Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'ın "konu ile ilgili" haberi...
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde yaklaşık 3.5 yıl geride kaldı. “Tek kişilik hükümet” sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile yapılan düzenlemelerin sayısı ve genişliği Meclis’in yasama yetkisine etkisi açısından eleştiri konusu olurken bir diğer tartışma da “Cumhurbaşkanı Kararları” ile yapılan düzenlemeler.
Verilere göre yeni sistemde, yarısı 'Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Yapan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi' olmak üzere 89 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 3 bin 94 madde, 600 kişilik Meclis üyeleri tarafından ise 89 kanun ile 2 bin 683 madde çıkarıldı.
Bu süreçte 5 bin 87 Cumhurbaşkanı kararı alındı, bu kararların 2 bin 347’si Resmi Gazete’de yayımlanırken diğer kararların ne olduğu ise bilinmiyor. Kamuoyunda büyük tartışma konusu olan İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılması da bir Cumhurbaşkanı kararı ile mümkün oldu.
Bu süreçte AYM’ye yapılan 66 kanunla ilgili iptal başvurusundan sadece 24’ünde; 89 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 66’sına ilişkin iptal talebinde sadece 11’inde karar çıktı.
CHP İstanbul Milletvekili, TBMM Anayasa Komisyonu Üyesi Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu, 24 Haziran seçimlerinin ardından uygulamaya geçen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde geçen yaklaşık 3.5 yılın bilançosunu çıkardı. Yasama, yürütme alanlarında bu süreçte tüm kararname, kanun ve kararları gözden geçirerek “Kurumsal yapı çökerken tek kişi büyüyor, yasama-yargı monarka çalışıyor” başlıklı rapor hazırlayan Kaboğlu’nun tespitleri özetle şöyle oldu:
44’Ü DEĞİŞİKLİK KARARNAMESİ OLMAK ÜZERE 89 CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ ÇIKTI: Cumhurbaşkanı’nın parti genel başkanlığının Anayasa’nın üstünlüğü ve anayasal kurumların düzenli ve dengeli işleyişini zaafa uğratan “istismarcı uygulaması”, Türkiye Cumhuriyeti’ni, Anayasal devlet özelliğinden uzaklaştırdı. Bu süre zarfında 300 normatif düzenlemeyle tam 5 bin 777 madde yürürlüğe girdi. Bu sürecin başında ilk olarak 6 Kanun Hükmünde Kararname çıkararak (698, 699, 700, 701, 702, 703) 553 maddeyi yürürlüğe koydular. Ardından, “aykırılıklarla dolu, gerekçesiz ve sarayda kimler tarafından yazıldığı bilinmeyen atanmışların” yazdığı Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) geldi. 44 tanesi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Değişiklik Kararnamesi olmak üzere bugün sayısı 89 olan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri'nin toplam madde sayısı tam 2 bin 541 oldu. CBK’larla sistemin başında çıkan kararnamelerle toplam madde sayısı 3 bin 94 oldu.
MECLİS 90 KANUN ÇIKARDI: Mecliste 600 milletvekili, seçilmişler tarafından saydam olarak ve hiç değilse gerekçeli yazılan, bir nebze komisyonları işletebildiği 2 bin 683 maddeyi görüşerek 205 teklifi yasalaştırabildi. Sarayda yapılan 89 kararname, Meclis'te yapılan 205 kanun demeyin. Bu kanunlaşan 205 teklifin 115’i uluslararası antlaşma. Kanun sayısı ise 53’ü torba, 37’si kod kanun olmak üzere toplamda 90 tane. Bir yandan, parti başkanlığı yoluyla devlet yönetimini tek kişide birleştiren sistemin yürürlüğe koyduğu 3 bin 94 maddelik kararnameler, diğer taraftan 600 kişilik seçilmiş Meclis'in üyelerinin yürürlüğe koyduğu 2 bin 683 maddelik kanun teklifleri. Maalesef bunların da çoğunun ya bakanlıklardan ya da Saray’dan gönderilen teklifler olduğu anlaşılıyor.
3.5 YILDA 5 BİNİN ÜZERİNDE CUMHURBAŞKANI KARARI ALINDI, YARISI YAYINLANMADI: Cumhurbaşkanı’nın kararnameler dışında yaygın olarak kullandığı bir diğer yetkisi ise Cumhurbaşkanlığı kararları. 7 Ocak 2022 itibari ile yayımlanan karar sayısı 5 bin 87’dir. Bu kararların 2 bin 347’si Resmi Gazete’de yayımlanırken diğer kararların ne olduğu dahi bilinememektedir. Yayımlanan kararların 604’ü acele kamulaştırma gibi mülkiyet hakkı güvencelerini ihlal eden kararlardır. Bazı kararlarında da ormanlık alan sınırlarını keyfi biçimde değiştirirken, İstanbul Sözleşmesi gibi insan hakları sözleşmelerinden çıkma gibi uygulamalar da bu kararlar ile yerine getirilmektedir. Kararlar, kimi zaman hak ve özgürlükleri ihlal ederken kimi zaman da Anayasamız gereği kanundan önce gelen uluslararası sözleşmelerden çıkmak için kullanılan öngörülemez ve belirsiz bir alandır. Cumhurbaşkanı kararname ve kararlar ile çok geniş yetki alanına sahipken; 27. Yasama döneminde çıkarılan birçok yasada ayrıca Cumhurbaşkanı’na geniş takdir yetkileri tanınmaktadır. Bu itibarla Cumhurbaşkanı denetimsiz bir alana sahip olmaktadır.
300 DÜZENLEMEDEN ANTLAŞMALAR HARİÇ 140’I AYM’YE GÖTÜRÜLDÜ: Hükümet ve bakanlar kurulunun kaldırıldığı sistemde devlet yönetimi “tek kişi” tercihlerine indirgendi. Yargı da yürütmenin güdümünde olunca, yürürlükteki anayasal kurallar uygulanamaz oldu. CHP olarak bu süreçte yürürlüğe giren 300 düzenlemeden, 68’i Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 66’sı Kanun, 6’sı Kanun Hükmünde Kararname olmak üzere toplam 140 düzenlemeyi iptal davası ile AYM’ye götürdük. 7 düzenleme üzerinde de çalışma sürüyor.
