Bazen İYİ Parti’nin Millet İttifakı’ndan kopup Cumhur İttifakı’na katılacağı yönünde haberler ve yorumlar çıkıyor. İYİ Partililerin bazı demeçleri de bu tür haber ve yorumları destekleyici bir işlev görüyor. Lâkin iki faktör böyle bir değişimi imkânsıza yakın derecede zorlaştırıyor. Biri, Bahçeli’nin ve MHP’nin varlığıdır. Diğeri ve daha mühimi, İYİ Parti seçmeninin sosyolojisidir.
22.05.2020 09:11
Vahap-Coşkun
vahapcoskun@gmail.com
Türkiye iç siyasetinde, koronavirüs salgını nedeniyle nisbeten gevşeyen sinirler yeniden geriliyor. Darbe iddiaları yükseliyor, erken seçim lâfları ortalıkta dolaşıyor, kayyum atamaları son hız devam ediyor; yani gündem giderek ısınıyor. İYİ Parti ile HDP arasında cereyan eden tartışmalar da bu gündemin en çok dikkat çeken ve harareti en yüksek konularından birini oluşturuyor.
İki muhalefet partisi arasındaki gerginliğin fitilini İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in “HDP’yi PKK’nın siyasi uzantısı olarak konumlandırıyoruz” sözleri ateşledi. Siyasi rasyonaliteye oturtmak gerektiğinde, Akşener’in bu hamlesi birkaç nedene bağlanabilir.
(1) Hâlihazırda somut bir seçim takvimi yok; dolayısıyla muhalefet partilerinin beraber hareket etmelerini, birlikte resim vermelerini veya en azından yan yana olduklarına karine teşkil edebilecek bir yerde durmalarını gerektirecek bir mecburiyet de yok. Diğer partiler gibi İYİ Parti de bu dönemi, kendisini rahatça ortaya koyacak ve tabanını pekiştirecek bir fırsat olarak görebilir. “Kimliğimizden zerre kadar tâviz vermedik, milliyetçi çizgiden milim sapmadık” mesajıyla, bir taraftan mevcut seçmenini MHP’ye kaptırmamayı ve diğer taraftan da kendisini tercih edebilecek milliyetçi seçmene bir garanti vermeyi düşünmüş olabilir.
İttifak masası
(2) Muhalefet blokunun büyükşehirlerdeki yerel seçim başarısında HDP’nin rolünün fazlaca vurgulanması, İYİ Parti’de öteden beri önemli bir rahatsızlık kaynağı. İYİ Parti, muhalefetin iktidara galebe çalmasında aslan payının kendisinde olduğunu düşünüyor. Akşener’in “Millet İttifakı’nda HDP yok, sadece CHP, İYİ Parti ve SP var” ifadesi, hem 31 Mart ve 23 Haziran’ın HDP’nin hesabına yazılmasını kabullenmemenin, hem de asıl mimarın İYİ Parti olduğunu anımsatmanın bir ifadesi olarak okunabilir.
(3) Akşener, ilerideki muhtemel ittifak girişimleri için şimdiden sınırlarını geniş bir şekilde çizip bir avantaj elde etmeyi planlamış olabilir. HDP’ye çıkışın altında, yüksek tutulan bir elle pazarlığa oturmak isteği yatabilir. Gelecekte fiili ya da hukuki olarak kurulacak bir ittifak masasında gerek HDP’nin taleplerini kısıtlamak ve gerekse kendini daha fazla söz sahibi kılmak için İYİ Parti, bugünden bir pozisyon ayarlaması yapmayı kendi çıkarları açısından daha yararlı bulabilir.
Konuşma şehveti
(4) Gelecek Partisi ve DEVA Partisinin kurulması, siyasetteki dengeleri değiştirecek bir mahiyet taşıyor. İktidar partisinden ayrılan elit kesimlerin öncülük ettiği bu partiler, hem ittifak içi dengeleri yeniden tanzim edebilir ve hem de ittifakların sayısını artırarak mevcut iki ittifaklı sistemi değiştirebilir. Yapılan araştırmalar, her iki ittifakın içindeki partilerden bu yeni partilere bir oy akışının ihtimal dâhilinde olduğunu gösteriyor. İYİ Parti’nin bu tehlikenin farkında olmaması düşünülemez. Bu itibarla Akşener’in, yeni partilerin İYİ Parti seçmeni için bir çekim merkezine dönüşmesini engellemek gayesiyle bu söyleme müracaat etmesi de olasıdır.
Elbette bütün bunlar birer ihtimal; sayılanlardan biri veya birkaçı geçerli olabileceği gibi Akşener’in tavrını hiçbiri açıklamayabilir de. Akşener’in sözleri, belki, kazancı ve kaybı titizlikle muhasebe edilmiş bir stratejinin ürünü değil de canlı yayındaki bir soruya verilen bir ezberden ibarettir. İki partinin bazı yetkililerinin konuşma şehveti ve iktidar medyasının köpürtmesi nedeniyle, belki de biz, olan bitene fazladan bir manâ biçiyor ve tarafların akletmediklerini de onlara atfediyor olabiliriz.
Lâkin ister spontane gelişsin ister incelikli olarak kurgulanmış bir siyasi manevra olsun, başlattığı bu tartışma İYİ Parti’ye fayda sağlamaz. Aksine zarar verir. Üç hususa temas edilebilir bu meyanda.
İktidarın oyun alanına hapsolmak
(1) Cumhur İttifakı, siyasi alanı “milli - gayri milli” ve “yerli - yabancı” ayrımı üzerine oturtuyor; kendisini “milli ve yerli” olarak tarif ederken karşıtlarını “gayri milli ve yabancı” olarak etiketliyor. Kamusal alandaki tartışmaların bu eksende yürütülmesini istiyor ve kendisine yönelik eleştirileri bu ayırım üzerinden itibarsızlaştırmayı hedefliyor. İYİ Parti ile HDP arasındaki tartışma da, iktidara arzu ettiğini altın tepside sunuyor ve muhalefeti bütünüyle iktidarın belirlediği oyuna alanına hapsediyor.
Muhalefetin kendi arasında didişmesi, iktidara iki açıdan yararlı. Biri, işsizlik, ekonomik kriz, sosyal yardımların yetersizliği, özgürlük kaybı gibi Türkiye’nin asıl tartışması gereken mevzuların gündemden düşmesi ya da üzerinde yeterince tartışılmamasıdır. Asıl konuşulması gereken meseleler silikleşiyor, bunun yerine iktidarın konuşulmasını istediği meseleler öne çıkıyor.
Diğeri ise, muhalefet partileri arasındaki kırıkların büyümesine sebebiyet vermesidir. Sert ve yaftalayıcı dil, bir yandan muhalefet partileri arasında geri adımları zorlaştırırken diğer yandan da iktidara muhalefetin bütün parçalarına yüklenme olanağı veriyor. Son tartışma da bunu net bir şekilde ortaya koydu. İYİ Parti ve HDP’nin birbirlerine girmelerinden istifade eden Cumhur İttifakı, İYİ Parti üzerinden HDP’yi HDP üzerinden de İYİ Parti’yi vuruyor ve onların kendi aralarındaki ihtilâftan güç devşiriyor.
İl belediyelerinden olmak
(2) HDP karşıtlığını söylemde ve sahada katı bir şekilde sürdürmek, İYİ Parti’ye 31 Mart yerel seçimlerinde pahalıya mal oldu. Hatırlanacaktır, İYİ Parti, geçen seçimlerde HDP’nin kazanma şansının yüksek olduğu bazı yerlerde, HDP’nin belediyeleri almasını engellemek adına doğrudan Cumhur İttifakı adaylarını desteklemişti. Bunun üzerine HDP de, İYİ Parti’nin kazanabileceği yerlerde aday çıkarmıştı. Sonuçta HDP kazanabileceği yerleri yine kazanmış ama İYİ Parti Denizli, Uşak ve Balıkesir’de çok az oy farkıyla seçimleri yitirmişti.
Eğer İYİ Parti mutlak karşıtlık temelinde bir siyaset izlemese HDP buralarda aday çıkartmayacak ve belediyelerde yönetime muhtemelen İYİ Parti gelecekti. Bugün Türkiye’nin iller haritasına baktığınıza İYİ Parti ile yönetilen bir il göremiyorsunuz. Oysa il belediyesi kazanmak İYİ Parti’nin hem motivasyonunu güçlendirecek hem de ittifak içindeki ağırlığını artıracaktı. Ancak o dönem yapılan yanlışta ısrar eden bir hava var; geçmişte yapılan yanlış gelecekte kazandırmaz.
Sosyolojik sınır
(3) Bazen İYİ Parti’nin Millet İttifakı’ndan kopup Cumhur İttifakı’na katılacağı yönünde haberler ve yorumlar çıkıyor. İYİ Partililerin bazı demeçleri de bu tür haber ve yorumları destekleyici bir işlev görüyor. Lâkin iki faktör böyle bir değişimi imkânsıza yakın derecede zorlaştırıyor. Biri, Bahçeli’nin ve MHP’nin varlığıdır. Cumhur İttifakı şu anki ortaklarıyla yola devam ettiği müddetçe Akşener’in bu ittifak çatısı altına girmesi söz konusu olamaz. MHP’yi bırakıp İYİ Parti ile yola devam etmeyi de -- içerdiği büyük riskten ötürü -- Erdoğan göze alamaz.
Diğeri ve daha mühimi, İYİ Parti seçmeninin sosyolojisidir. Yapılan birçok araştırma, İYİ Parti seçmeninde AK Parti’ye karşıtlık çıtasının çok yüksek olduğunu gösteriyor. Buna rağmen partinin yönetimi böyle bir tercihte bulursa, tabanın sert bir tepki göstermesi ve oyunu CHP’ye veya yeni partilerden birine yöneltmesi şaşırtıcı olmaz. Dolayısıyla İYİ Parti’nin, Cumhur İttifakı’na doğru yol alması, bir nevi kendine kastetmesi olur.
Hülâsa İYİ Parti’nin Cumhur İttifakı’nda bir geleceği yokken, kendisinin de bulunduğu muhalefeti zayıf düşüren, buna mukabil iktidarı kuvvetlendiren bir yola girmesi siyasi akılla bağdaşmaz. Muhalefetin görevi, iktidarın ekmeğine yağ sürmek olmasa gerek!
(*) Kürdistan 24, 20.05.2020
https://www.kurdistan24.net/tr/opinion/a20fab55-1f2f-482a-97c5-c8f16e23f2c0
